dr S. Galac , Dep. Geneeskunde van Gezelschapsdieren, Utrecht
* Dit artikel verscheen eerder in een nieuwsbrief van De Kompaan voor verwijzend dierenartsen. Wij steunen wetenschappelijk onderzoek naar ziektes bij onze huisdieren.
Het syndroom van Cushing wordt veroorzaakt door een hypofyse- of een bijniertumor. De differentiatie berust op een hoge dosis dexamethason suppressie test (HDDST) in combinatie met de bepaling van de urine corticoid-kreatinine ratio (UCKR), de basale ACTH concentratie en diagnostische beeldvorming. Een CT scan van de bijnieren en de hypofyse wordt gebruikt om de grootte van de hypofyse- en de bijniertumor te beoordelen en om de beste behandeling te kiezen. In het geval van een bijniertumor wordt met de CT scan ook gekeken naar de aanwezigheid van metastasen in lever en longen.
De beste behandeling voor de cortisol-producerende bijnierschorstumoren is meestal adrenalectomie. Met deze operatie wordt de bijniertumor verwijderd en zullen de klachten van hypercortisolisme verdwijnen. Bijnierschorstumoren zijn grotendeels maligne. Het is mogelijk dat al tijdens de diagnostische beeldvorming metastasen in de lever en longen aanwezig zijn en dat er ingroei in de nabijliggende bloedvaten te zien is.
Bij zulke patiënten is er geen operatie mogelijk. Men kiest dan voor medicamenteuze behandeling met trilostane of mitotane (Lysodren®), maar geen van beide biedt een adequate oplossing. Trilostane therapie zorgt alleen voor vermindering van de klinische klachten en heeft geen effect op de tumor zelf. Mitotane is gericht op de destructie van bijnierschorsweefsel, maar is een cytostaticum met mogelijk toxische effecten voor de mens en daarom geen populaire keuze.
Op de Faculteit voor Diergeneeskunde zijn we bij het Departement Geneeskunde van Gezelschapsdieren op zoek naar nieuwe behandelingsopties voor cortisol-producerende bijnierschorstumoren bij de hond. Ons eerdere onderzoek liet zien dat Steroidogenic factor (SF-1) een rol speelt in de overlevingsperiode van honden met cortisol-producerende bijnierschorstumoren. Het is ook bekend, dat SF-1 een belangrijke factor is in de groei en steroidogenese van de normale bijnierschors. Omdat het kenmerk van bijnierschorstumoren een autonome groei en hormoonproductie zijn, is het voordehand liggend dat de remming van SF-1 veel potentie heeft als een behandelingsoptie van bijnierschorstumoren.
Wij hebben een subsidie gekregen van AKC Canine Animal Foundation m verschillende remmers van SF-1 te testen op cortisol-producerende bijnierschorstumoren. Het onderzoek wordt volledig in vitro gedaan. Na het verwijderen van een bijniertumor wordt een celsuspensie gemaakt en worden verschillende concentraties van SF-1 remmers toegediend.
Na een incubatie van enkele dagen worden hun effecten op cortisol-productie en celproliferatie beoordeeld. Op deze manier hopen wij een nieuwe behandelingsoptie voor honden met bijnierschorstumoren te gaan ontwikkelen.
In dit onderzoek werken wij nauw samen met humane endocrinologen en kunnen onze resultaten van de effecten van SF-1 remmers mogelijk ook gebruikt worden in de humane geneeskunde. Bijnierkanker bij mensen heeft een slechte prognose en is vaak dodelijk. Het zou fantastisch zijn als het onderzoek niet alleen een oplossing voor de hond zou bieden, maar ook voor zijn beste vriend, de mens.
Het onderzoek naar de nieuwe behandelingsopties voor bijnierschorstumoren bij de hond vindt plaats op het onderzoeklaboratorium van het Departement Geneeskunde van Gezelschapsdieren. Mocht u een patiënt met een bijnierschorstumor hebben en er met ons over willen praten, neemt u dan a.u.b. contact op met Sara Galac (s.galac@uu.nl) of Hans Kooistra (h.s.kooistra@uu.nl) van de afdeling Endocrinologie.
Lees al onze referenties